Aarhus - miasto wokół biblioteki owinięte, cz.3

Odwiedzając bibliotekę w Aarhus, można odnieść wrażenie znacznego nadmiaru przestrzeni komunikacyjnej, szczególnie jej holu głównego. Funkcjonalna i przestronna architektura biblioteczna, właściwa dla nowocześniejszych skandynawskich bibliotek niezbyt odpowiada temu miejscu, w którym przestrzeń, w stosunku do potrzeb, potraktowana została bardzo rozrzutnie.  Okazuje się jednak, że przestrzeń ta  pełni w bibliotece ważną funkcję rozwojową, bynajmniej nie poprzez prezentację statycznych wystaw dostojnego dziedzictwa oraz dokonywanie "uroczystych otwarć". Służy mianowicie testowaniu nowych pomysłów i rozwiązań, badaniu potrzeb użytkowników oraz włączaniu ich w modernizację bibliotecznych usług. 

Bibliotekarze w swych wysiłkach nie pozostają osamotnieni, pomocą służą im miejscy urzędnicy ze zlokalizowanego w ratuszu biura o nazwie Usługi Obywatelskie i Biblioteki, którego zadaniem  jest opracowywanie strategii bibliotek i rozwoju  ich usług, szczególnie w oparciu o innowacje oraz koordynacja przedsięwzięć społecznych i  kulturalnych w tym kontekście. Komórka ta też opracowuje i publikuje ciekawe raporty i artykuły poświęcone zadaniom bibliotek publicznych i rozwojowi bibliotekarstwa w Danii. Rozwija także międzynarodową  współpracę bibliotekarzy, szuka partnerów wspólnych przedsięwzięć oraz monitoruje pojawiające się szanse na pozyskanie środków zewnętrznych. To m.in. dzięki wsparciu tego biura biblioteka w Aarhus organizuje międzynarodowe konferencje i bierze udział w wielu projektach, w mieście, które postanowiło zbudować swoją europejską i światową markę na ... bibliotece. 

Jednym z najbardziej spektakularnych przedsięwzięć tam zrealizowanych była (lata 2003-2007) seria pięciu działań, odpowiadających obecnym obszarom działań biblioteki, składających się na projekt Transformation Lab : Literature Lab, the News Lab, the Music Lab, the Exhibition Lab oraz Square. Były one finansowane z państwowego funduszu zarządzanego przez Bibliotekę Narodową Danii, przeznaczonego na rozwój bibliotek publicznych i szkolnych oraz ze środków Fundacji Billa i Melindy Gates. 

Projekt został zrealizowany wraz z 29 partnerami, wśród których można wymienić: aarhuskie Stowarzyszenie Wolnej Edukacji, biuro Międzynarodowego Festiwalu Sztuki, lokalne radio, Klub Poetycki, Duński Instytut Technologii, muzyczną szkołę i Filharmonię, szereg firm IT oraz biura architektoniczne.

Celem projektu było zbadanie, jak elastyczna fizyczna przestrzeń, interaktywne elementy oraz wszechobecne  cyfrowe media mogą być wykorzystane w działaniu i rozwoju "realnej", fizycznej biblioteki i obsługiwaniu przez nią przyszłych potrzeb użytkowników. Do działań zaproszono użytkowników, którzy biorąc udział  w warsztatach, imprezach, badaniach i ankietach, wnieśli ogromną dawkę nowej, świeżej wiedzy o kształcie przyszłej biblioteki.

Projekt pozwolił na rozpoznanie grup użytkowników oraz utrwalił jej markę w lokalnej społeczności. Ponadto, w ramach projektu, dzięki ustanowieniu różnych form współpracy z otoczeniem, zbudowano sieć współpracy z dotychczas odległymi od biblioteki instytucjami  i nieformalnymi organizacjami i grupami użytkowników. Dodatkowym efektem projektu były korzyści dla bibliotekarzy, którzy mieli okazję zapoznać się i oswoić z najróżniejszymi technicznymi nowinkami oraz niekiedy nieszablonowymi zachowaniami użytkowników w bibliotece.

Jak to wyglądało i co przyniosło, obrazuje film poniżej:

Podsumowaniem działań było zebranie (także naukowe) wniosków z powyższych doświadczeń, które po syntezie zostały opracowane i rozpowszechniane w formie opisu oraz wyników użyteczności poszczególnych działań, tak by jednocześnie stanowiły katalog dobrych praktyk i inspiracji.

Projekt powyższy został uzupełniony później (raport z 2009 roku) o projekt YOUng, którego wdrożeniem jest "Mindspot - Make it your Library" - oferta dla młodych użytkowników biblioteki. Założenia projektowe obejmowały:

• utworzenie dla młodzieży w centrum miasta miejsca do nauki, pobytu i rozwoju, które dostarcza także  rozrywki kulturalnej,
• prezentacja w sieci comiesięcznej oferty dla młodych ludzi,
• funkcjonowanie przynajmniej przez 5 dni w tygodniu,
• zaangażowanie użytkowników będzie stanowić istotny element projektu,
• w projekcie wykorzystane zostaną media powszechnie wykorzystane przez młodych ludzi,
• co najmniej 50 młodych osób zostanie przeszkolonych w zakresie wystąpień publicznych
• 10 osób stanie się liderami dla innych, wspierając ich w realizacji projektów, wyszukiwaniu informacji i wytwarzaniu różnych produktów,
• oferta biblioteki będzie skupiać się na poznawaniu przez młodzież kulturowego dorobku Danii i umiejętności wyrażania własnych poglądów,
• zostanie przygotowany katalog pomysłów, zawierający propozycje działań, które dzięki zaangażowaniu młodzieży, przygotowaniu przestrzeni, nowych metod nauki i sposobów spędzania czasu wolnego, wskażą kierunki rozwoju ku bibliotece przyszłości. 

Efekt - na filmie:

Realizacja projektu dokonana w "starej" bibliotece, dostanie skrzydeł już niebawem, jako wachlarz usług bibliotecznych dla społeczności młodych użytkowników w nowym miejscu.

To tylko niektóre z pomysłów i działań bibliotekarzy z Aarhus, przy okazji produkują oni mnóstwo opracowań, raportów i materiałów, których lektura i choćby pobieżne przećwiczenie mogłoby z powodzeniem wypełnić kilkuletni program bibliotekarskich studiów.

Swoją drogą, nachodzi refleksja, jak bardzo rozwój bibliotek zależy od nich samych, od pomysłów i działań praktyków, wchodzących w różnorodne relacje z partnerami i użytkownikami. To eksperymentująca biblioteka i dobrze zrobiony projekt, przy przytomnym wsparciu władz, wnosi prawdziwą wartość dodaną do branżowego świata. Oczywiście pod warunkiem, że biblioteka owa chce się tym dorobkiem dzielić. Na szczęście w tym także duńscy bibliotekarze stają na wysokości zadania.

Projektowe podejście do rozwoju instytucji, wypracowane metody, zbudowane więzi z wieloma partnerami i użytkownikami, poskutkowało nagromadzeniem znacznego kapitału kompetencji, który mógł być i jest wykorzystywany do zaprojektowania właśnie budowanej w Aarhus - zgadniecie - nowej biblioteki.

O tym w następnym odcinku ;).